In het eerste deel maakten we kennis met wethouder Sandra van de gemeente Saniveld. Samen met haar kernteam is zij op zoek naar oplossingen voor knelpunten in de zorg. Ook in haar gemeente dreigen die langzaam maar zeker onbeheersbaar te worden. In het eerste gesprek hebben zij met elkaar ontdekt dat er een patroon zit in alles wat ze tot nu toe hebben ingezet. Een patroon van ‘aan knoppen draaien en knopen doorhakken’ zoals Youssef (één van de leden van haar kernteam) het beschreef. Daarbij is duidelijk dat deze aanpak weliswaar krachtig en effectief kan zijn, maar dat er ook nog iets mist. Het ‘knopen doorhakken’ vindt plaats zonder voldoende beeld te hebben van het grotere geheel en het ‘knoppen draaien’ sluit niet aan op wordingsprocessen die in de realiteit gaande zijn.
Vandaag komt het kernteam opnieuw bij elkaar. Het doel is om deze nieuwe inzichten concreet handen en voeten te geven. Daarmee willen zij komen tot een praktische aanpak om de patronen rond zorg en gezondheid binnen Saniveld effectief te beïnvloeden. Iedereen is al vroeg aanwezig en popelt om met elkaar de volgende stap te zetten. Als eerste geeft Sandra het woord aan Roanne, de ‘meewerkend raadgever’ vanuit Triple Zeven.
“De vorige keer hebben we het gehad over wordingsprocessen die in de realiteit plaatsvinden. Zoals het patroon dat we in de bijeenkomst met het team van Victor hebben gezien: mensen hebben het druk met alle acties die vanuit ‘knoppen draaien en knopen doorhakken’ worden ingezet. Het wordingsproces waarin de toenemende zorgzwaarte invloed heeft op hun dagelijks werk is door hen eerder niet waargenomen”. Roanne vervolgt deze samenvatting met een vraag: “welke wordingsprocessen zijn jullie sinds onze vorige bijeenkomst nog meer tegen gekomen?”.
Victor, de coördinator van het wijkteam speelt daar direct op in: “Heel veel! Eigenlijk draait veel van ons werk in het wijkteam om het herkennen en versterken van zulke patronen. We zoeken naar de beweging die al plaatsvindt, en hoe wij daar op kunnen aansluiten om het vervolgens te helpen versterken. Sinds de vorige keer ben ik mij wel gaan beseffen dat we daarin ook vaak aanlopen tegen grenzen en beperkingen die (onbedoeld) zijn opgeworpen vanuit ‘knoppen draaien en knopen doorhakken’. Zo zijn er in Saniveld een paar mooie initiatieven op het gebied van (vrijwilligers)werk. Die zijn gratis en laagdrempelig toegankelijk. Maar als iemand daarbij wat extra ondersteuning of begeleiding nodig heeft, vraagt dat een specialistische begeleider. Daarvoor bestaan wachtlijsten en heb je bovendien een indicatie nodig. Zo worden patronen die weliswaar denkbaar en mogelijk zijn (en waarin mensen kracht en gezondheid kunnen opbouwen) in de kiem gesmoord. Niet uit kwade wil, maar omdat ‘het systeem’ het nou eenmaal niet ondersteunt.
“Ik wil daar ook wel iets over zeggen” laat Youssef weten. “Ook in het bedenken en invoeren van zulke systemen en maatregelen herken ik een patroon. We zien bijvoorbeeld dat de vraag naar specialistische ondersteuners toeneemt. Dat leidt tot wachtlijsten en druk op deze mensen. Dus ga ik strakkere afspraken met ze maken. Ik zeg wat ze wel en niet mogen doen en ik geef aan wie er wel of niet voor in aanmerking komen. Als ik dit niet zou doen, loopt het systeem in de kortste keren vast”.
Ook Sandra herkent vanuit haar perspectief dat er patronen actief zijn. Daarbij wijst zij op de toenemende zorgvraag. Ze ziet als wethouder hoe veel van de mensen die het team van Victor en hun zorgpartners noemen ook al eerder buiten de boot zijn gevallen. Zij hebben vaak ook problemen met wonen, met geld, met werk en met gebrek aan mogelijkheden om met andere mensen iets te doen of om gewoon van mens tot mens in gesprek te zijn. De problemen die dit voor hen meebrengt worden al snel benoemd als zorgvragen. Maar je kunt het ook zien als een wordingsproces waarin we met elkaar in Saniveld een aantal mensen uit het oog zijn verloren. Mensen met wie we vroeger samen in de klas zaten.
Roanne vat samen wat zij net van de anderen heeft gehoord: “Nu jullie eenmaal zien wat de kracht van patronen is, is het dus feitelijk onmogelijk om het niet meer te zien”. “Inderdaad!” valt Youssef haar bij: “en je beseft je direct dat ‘knoppen draaien en knopen doorhakken’ altijd een effect heeft op wordingsprocessen. Hoe beter we dat gaan zien, hoe effectiever we kunnen zijn in het versterken of juist begrenzen van patronen die we zien”.
“Weet je wat mij ook opvalt?” mijmert Victor. “Ik dacht eerst dat het over één patroon zou gaan waar we allemaal aan deelnemen. Maar ik merk nu dat het eigenlijk allemaal kleine patronen zijn die elkaar beïnvloeden. Een inwoner van Saniveld komt vast te zitten in een patroon van ‘uit de boot vallen’. Wat invloed heeft op zijn patroon van zorg vragen. Dat heeft weer invloed op het patroon van werkdruk bij de mensen in mijn team. Wat weer invloed heeft op het patroon waarbinnen Sanivelders gezondheid kunnen ervaren. Van Youssef hoorden wij daarnaast dat dit alles ook nog eens invloed heeft op de manier waarop regels en systemen worden ingericht. Gaat dit inzicht ons helpen om binnen dit meervoudige wordingsproces een gouden knop te vinden waaraan we kunnen draaien waarna alles weer goed komt?
Lachend antwoordt Roanne dat zij zich deze vraag goed kan voorstellen. Zelf heeft zij met haar collega’s ook lang gezocht naar zo’n manier om patronen te beïnvloeden. Zij hebben gemerkt dat het zo niet lijkt te werken. Wel hebben zij inmiddels ervaring met een andere aanpak.
Kort beschrijft zij hoe dit er voor Saniveld uit zou kunnen zien. Het begint met ‘waarnemen’ zoals wij dit ook in deze twee bijeenkomsten al met elkaar hebben gedaan. Waarnemen van patronen. Waarnemen zonder oordelen en zonder te proberen om ze te ‘verklaren’. Uit onze gesprekken weten we ook dat het belangrijk is om van alle betrokkenen te horen welke patronen zij zien en ervaren. Soms helpt het om met een ander mee te lopen in het dagelijks werk. Vaak vallen dan patronen op die de persoon zelf al niet meer opvallen.
De volgende cruciale stap is ‘inleven’. Zoals we hebben gezien zullen patronen elkaar beïnvloeden: de contractmensen stellen regels op waar de praktijkmensen niet mee kunnen werken. De praktijkmensen maken keuzes die uiteindelijk tot onbetaalbare zorg leiden. Het is heel menselijk om jezelf of de ander ‘de schuld’ te geven zodra we tegen zo’n afhankelijkheid aanlopen. Hoe meer mensen er bij betrokken zijn, hoe groter die kans wordt. Tegelijkertijd helpt het om vanuit maximale verscheidenheid vaar het wordingsproces te kijken, met inbreng van alle betrokkenen dus. Dat is waarom ‘inleven’ zo belangrijk is. In die stap kunnen we zien en ervaren dat iedereen vanuit zijn eigen patroon volstrekt heldere en verklaarbare keuzes maakt.
Het vraagt meestal deskundige ondersteuning door de meewerkend raadgevers van Triple Zeven om met elkaar zulke verschillen te kunnen ervaren en te kunnen verdragen. “Dit herken ik wel” bevestigt Sandra: “Met z’n vieren hebben wij dit goed gedaan de afgelopen dagen. Ik kan mij voorstellen dat dit ook mogelijk is als we iedereen die bij een probleem betrokken is er actief bij betrekken”. “Dat klopt” voegt Roanne toe. Vanuit onze praktijkervaring weten wij dat een groep van 15 – 20 mensen vaak al ruim voldoende is om alle perspectieven in beeld te krijgen.
Youssef zat ondertussen op de website van Triple Zeven te bladeren. “Ik zie dat ‘beseffen’ de volgende stap is. Dat herken ik eigenlijk zelf ook in onze gesprekken. We kunnen nu ‘waarnemen’ dat er meerdere patronen spelen die ook nog eens op elkaar inwerken. Vanuit ‘inleven’ weten we ook dat niemand daarbij bewust dwars ligt. We ‘beseffen’ ons dat iedere keuze die we nu gaan maken, invloed kan hebben op al die patronen. Heb ik dat zo goed begrepen Roanne?”. Glimlachend bedankt Roanne hem voor zijn inbreng. “Dat is inderdaad precies waar het om gaat. Op deze manier kies je met elkaar een actie die door iedereen gedragen wordt. Tegelijkertijd werken wij aan het vergroten van de speelruimte om tot nieuwe en creatieve oplossingen te komen. Anders is de kans groot dat we toch blijven hangen in ‘meer van hetzelfde’ “.
Het maken van de breed gedragen keuze voor de volgende kleine concrete stap is eigenlijk pas het begin. Het komt er dan op aan om met elkaar goed te blijven waarnemen wat de invloed van de keuzes op de verschillende patronen is. Gebeurt er wat we dachten dat er zou gebeuren, of ontdekken we nieuwe patronen die we eerder nog niet zagen? Ook zullen er spanningen zijn door alle onzekerheid en het wegvallen van houvast. Daarom komen alle betrokkenen na 6 – 8 weken weer bij elkaar om bij te sturen. Ondertussen houden zij door middel van (twee-)wekelijkse calls contact met het kernteam om nieuwe knelpunten snel te signaleren en in de keuzes te verwerken. Ook gebruiken we het sturingsmodel van Simons om met elkaar zicht te houden op de manier waarop de patronen zich ontwikkelen (www.triplezeven.nl/samen-doen). Onze ervaring is dat (1) het vermogen om in te spelen op wordingsprocessen die zich in de realiteit voordoen en (2) het vermogen om problemen vanuit het grotere geheel te kunnen benaderen in zes maanden sterk toenemen.
Sandra kijkt tevreden om zich heen. “wat denken jullie? Ik heb het gevoel dat we op deze manier heel veel vliegen in één klap kunnen slaan. Dat we op deze manier de zorg in Saniveld aanzienlijk kunnen verbeteren doordat we het denken over gezondheid niet langer in blokjes opknippen. Ieder probleem dat we met elkaar op deze manier aanpakken zal Saniveld een sterkere en meer vitale samenleving maken”. Iedereen knikt. Youssef voegt nog toe: “Ik zie nu ook wat deze nieuwe insteek voor mijn werk gaat betekenen. Ik ga mijn focus verleggen van contracten naar patronen. Welke patronen zie ik, wie zijn daarbij betrokken. Hoe kunnen zij daarmee aan de slag, waar lopen zij dan tegenaan en welk patroon zit daar dan weer achter. Op weg naar een vitaal en veerkrachtig Saniveld!”. Iedereen deelt zijn enthousiasme. Youssef en Victor spreken af om volgende week al een eerste probleem uit te zoeken om op deze manier aan te pakken. Sandra neemt zich voor om samen met Roanne ook de andere leden van het College mee te nemen in deze manier van kijken.
Roanne heeft nog een laatste tip voordat ieder weer verder gaat. “Het is goed om te beginnen met iets dat zich als een groot probleem presenteert. Blijf dan niet te lang hangen in de patronen die tot het probleem hebben geleid. Ga niet aan de slag met een vraag als ‘wat maakt dat er zoveel zorgvragen zijn’. Of ‘wat leidt tot deze hoge werkdruk’. Stel jezelf in plaats daarvan de vraag: wat zou er kunnen ontstaan als dit probleem er niet zou zijn? Die vraag leidt vaak het snelst naar het patroon dat klem is komen te zitten. Vaak is het antwoord op deze vraag iets in de trend van: ‘dan zou ik mijn leven weer oppakken’. Of ‘dan heb ik meer tijd voor de dingen die er écht toe doen. Dan wordt de vraag waarmee je met elkaar aan de slag kunt: welke patronen dragen er aan bij om het leven weer op te pakken? Of om te doen wat er echt toe doet. Wat zien we al ontstaan, hoe kunnen we dat versterken?
Ik wens jullie veel plezier en succes. Laten we zo ook direct even inplannen op welke momenten ik met mijn kennis en ervaring kan meewerken om jullie goed op pad te helpen.
Dit is een Triple Zeven® mini-blog. Voor meer blogs en informatie over de kunst en kunde van ontknopen, ga naar onze website: www.triplezeven.nl
Comments